Taal van de Maori

Maori (in het Maori: M?ori of Te Reo M?ori, vaak afgekort als Te Reo) is de taal van de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland de Maori's. Het is een van de drie officiële landstalen van Nieuw-Zeeland, naast het Engels en de Nieuw Zeelandse Gebarentaal. (NZSL)

De Maori taal kent veel overeenkomsten met Polynesische talen en sommige Indonesische dialecten. Hun alfabet kent slechts 15 letters: A, E, I, K, M, N, O, P, R, T, U, W, NG en WH.

De taal werd lang alleen door oudere Maori gebruikt en door ceremonies in stand gehouden. De laatste jaren is er echter sprake van een opleving van Maoritanga en de Maori-taal.

Op scholen door heel Nieuw-Zeeland worden Maori-lessen gegeven en zijn er enkele tv programma’s in het Maori. Sommige plaatsnamen zijn ook omgedoopt in een Maori-naam. Maori komen bij elkaar om elkaar aloude Maori-tradities, verhalen en de oude taal door te geven zodat deze niet verloren gaan. Zo'n 165.000 mensen spreken nog Maori. 130.000 hiervan in Nieuw-Zeeland. Slechts 25% van de Maori bevolking spreken slechts hun moedertaal.

Maori is niet gemakkelijk te leren en uit te spreken. Ze bestaan vaak uit een kernwoord en een bepaald achtervoegsel. Dit maakt het vertalen van Maori naar Engels of Nederlands door de vele veel woord combinaties niet makkelijk.

Voorbeelden:

• Rotorua. Roto = meer, rua = twee. Rotorua betekend dus twee meren.
• Kaimoana. Kai = voedsel, en moana = zee. Moana betekend dus zeevoedsel.

Ook zijn veel plaatsnamen in Nieuw-Zeeland zijn door immigranten veranderd waardoor tautologie is ontstaan: Europeanen voegden bijvoorbeeld een woord aan de plaatsnaam toe, die volgens het Maori al in de naam stond. Voorbeeld: Maunganui = grote berg, maar hier werd Mount Maunganui van gemaakt, zodat de nieuwe Nieuw-Zeelanders begrepen dat hier sprake was van een berg.

Tegenwoordig laat men deze Engelse woorden weer weg en worden plaatsen vaker op de juiste oorspronkelijke wijze benoemt.

Veel gebruikte Maori woorden

Ae - ja
Kaore - nee
Kia ora - goedendag / veel succes (informeel, of bij het beantwoorden van de telefoon)
Tena koe - hallo (tegen één persoon)
Tena korua - hallo (tegen twee personen)
Tena koutou - hallo (tegen drie personen of meer)
Haere mai - welkom
Haere ra - tot ziens van achterblijver tegen vertrekkende
E noho ra - tot ziens van vertrekkende tegen achterblijver
Koa - alsjeblieft/dank je wel

Getallen

1 tahi
2 rua
3 toru
4 wha
5 rima
6 ono
7 whitu
8 waru
9 iwa
10 tekau

Handig om te weten

Ana - grot
Aoteroa - land van de lange witte wolk (Maori-naam voor Nieuw-Zeeland)
Ara - pad of weg
Atua - god of geest
Awa - rivier of vallei
Hui - bijeenkomst
Iti - klein
Kai - voedsel
Kohatu - rots
Manga - stroom
Marae - verzamelplaats
Maunga - berg
Moana - zee
Motu - eiland
Nui - groot(s)
One - strand, aarde
Pa - versterkt dorp
Puke - heuvel
Rangi - lucht, hemel
Roa - lang
Roto - meer
Tai - zee
Tangata - mensen
Tane - man
Tapu - heilig
Toka - steen
Wahine - vrouw
Wai - water
Whanga - haven of baai
Whare - huis
Whenua - land

Bronnen:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Maori_(taal)
www.nieuw-zeeland.nl