Haka is de naam van een groep ceremoniële dansen van de Maori’s, maar ook in Samoa en Fiji dansen ze de haka. Door middel van deze dans probeert men de goden (voorvaderen) aan te roepen.

De tekst van een haka wordt nooit gezongen, maar flink luid opgezegd en altijd gericht tot de goden. Naast de tekst gebruikt men in de liederen vaak kreten en uitroepen.

De dans zelf bestaat uit een reeks gebaren, vaak beginnend vanuit een door de knieën gebogen spreidstand. Men spant zijn spieren aan en slaat er vervolgens op (bijvoorbeeld achtereenvolgens op de borst, de armen en de bovenbenen). Men tracht door een neertrekkende beweging te maken, de kracht van de goden vanuit de hemel naar beneden (in de krijger) te trekken. Daarnaast kan men nog variëren in gezichtsuitdrukking, zoals het oogwit en door een lange tong te laten zien.

De haka lijkt sterk op een oorlogsdans. Een oorlogs haka is de Peruperu.
Maar een haka drukt meer uit dan alleen strijd. Soms beoogt het juist het tegenovergestelde, zoals de haka die wordt uitgevoerd als een karakteristieke start van een vredes bijeenkomst!

Er bestaan haka's voor diverse gelegenheden als sportwedstrijden, begrafenissen of ter verwelkoming van toeristen enzovoort. Hieronder kan men heel duidelijk, door op de link te klikken, in een youtube filmpje zien hoe serieus dit opgevat wordt. Het is een opname van een bijeenkomst van de Verenigde Naties die vooraf gegaan wordt door een haka ceremonie: https://www.youtube.com/watch?v=1qRRtuZZB-M : De zalen van de Verenigde Naties weergalmde met zang en chanting tijdens de kleurrijke een levendige traditionele Maori-ceremonie ter verwelkoming van de UNDP Administrator Helen Clark. Het evenement, een zogenaamde Powhir, begon met het donderende geluid van een schelp en een Maori-krijgers dans en eindigde met Helen Clark, de voormalige premier van Nieuw-Zeeland en haar Maori delegatie door elkaars neuzen te drukken met hoge VN-functionarissen in een hongi.

Haka's worden vaak uitgevoerd voorafgaand aan de traditionele hangi, de welkomstmaaltijd. Sommige dansen staan vast, andere haka dansen worden juist overgelaten aan de fantasie van wat de dansers zelf willen laten zien.

Waarschijnlijk is de meest bekende haka: Ka Mate, die al jarenlang door het Nieuw-Zeelandse rugbyteam, de All Blacks, vóór aanvang van iedere wedstrijd wordt uitgevoerd.

Bij speciale gelegenheden wordt tegenwoordig ook de controversiële Kapa o Pango of een andere haka opgevoerd. Hierbij worden ook wel eens andere internationale teams uit deze regio bij het uitvoeren van dit ritueel uitgenodigd.

De oorsprong van de Haka Ka Mate stamt uit 1820, toen de Maori-leider Te Rauparaha op de vlucht sloeg voor een vijandige stam . Tijdens deze vlucht herhaalde Te Rauparaha telkens de woorden "ka mate, ka mate" (ik sterf, ik sterf). Uiteindelijk kwam Te Rauparaha terecht in een bevriende stam en vroeg de leider, een vriend, om hem te verstoppen. Deze vriend stemde toe en Te Rauparaha was in veiligheid gebracht. Zeker van het feit dat hij nu in leven zou blijven herhaalde hij telkens de woorden "ka ora, ka ora" (ik leef, ik leef) en "tenei te tangata puhuruhuru nana nei i tiki mai whakawhiti te ra" (dit is de harige man die de zon terugbracht zodat ze weer kon schijnen). De "harige man", ook bedoeld als moedige man, was eigenlijk zijn vriend die hem bescherming gaf. De zon die weer scheen was een toespeling op het feit dat hij weer een toekomst en een dag te leven had.

Wil je de haka mate uitvoering van de All Blacks zien? Klik dan op onderstaande link:
https://www.youtube.com/watch?v=vYmszJ00aMM

Tekst van de Ka Mate:

Ka mate! Ka mate! Ka ora! Ka ora!

Deze dood! Deze dood! Dit leven! Dit leven!

Ka mate! Ka mate! Ka ora! Ka ora!

Deze dood! Deze dood! Dit leven! Dit leven!

Tenei te tangata puhuru huru

Aanschouw! Daar staat een behaarde man

Nana nei i tiki mai

Die de zon bracht

Whakawhiti te ra

En haar liet schijnen

A upa ... ne! A upa ... ne!

Een voorwaartse stap! Nog een voorwaartse stap!

A upane kaupane whiti te ra!

Een voorwaartse stap, nog een.. De zon schijnt!!

Hi!!!

Ha!!!